Vorige keer: Rum
Er zijn twee soorten zweefvliegen. Je hebt van die kleine insecten die doen alsof ze een wesp zijn, maar verre van in de buurt komen. Nou dat dus niet. Wij bedoelen het vliegen in een vliegtuig zonder actieve aandrijving.
Geschiedenis van het zweefvliegen
Het zweefvliegen bestond al voordat we gemotoriseerde vliegtuigen kenden. George Cayley vloog in al in 1853 met een zweefvliegtuig. Otto Lilienthal vloog met een zweefvliegtuig van 1889 tot 1896 korte vluchten door van een berg af te rennen. Hij overleed tijdens zijn laatste vlucht, je raadt het al, die was in 1896.
De gebroeders Wright pakten later de informatie die hun voorgangers hebben verzameld. Op 17 december 1903 maakten zij de eerste gemotoriseerde vlucht met de Flyer. De ontwikkelingen rondom zweefvliegen hebben daarna stilgelegen tot kort na de Eerste Wereldoorlog. De Duitsers mochten na het verdrag van Versailles geen gemotoriseerde vliegtuigen meer hebben. De zweefvliegsport is dan ook in Duitsland ontstaan.
Vandaag de dag is zweefvliegen uitgegroeid tot een sport die door veel liefhebbers wordt beoefend.
Verschillende manieren om op te stijgen
Tijdens het starten en landen gebeuren de meeste ongelukken met vliegtuigen. Daarom is er in iedere manier van opstijgen in de zweefvliegtuigsport een veiligheid ingebouwd. Wanneer er gebruik wordt gemaakt van een kabel is hierin een breker aangebracht, mochten er zich problemen voordoen.
Lierstart
De naam zegt het eigenlijk al. Met deze methode wordt het zweefvliegtuig per lier naar boven getrokken. Het zweefvliegtuig hangt na ongeveer 30 seconden recht boven de lier en ontkoppeld hier de kabel. De hoogte waarop het vliegtuig dan is hangt is afhankelijk van de een aantal factoren. Zo spelen de wind, kracht van de lier en de steilheid van de klim een grote rol. Het zweefvliegtuig wordt afgekoppeld tussen de 300 en 500 meter hoogte.
De lier die hiervoor wordt gebruikt bevat tot wel acht kabels. Zo hoeft de kabel niet steeds weer naar het startpunt getrokken worden. Zijn alle kabels gebruikt? Dan hangen ze de lieren aan een tractor of sterke auto en slepen ze deze weer naar de startpositie die 1000 tot 2400 meter van het lierstation af ligt.
Wanneer het tijdens het stijgen voor komt dat de lierkabel niet ontkoppeld kan worden, dan kan degene die de lier bediend de kabel ‘kappen’. Door middel van een speciale installatie die is bevestigd op de liermotor, kan de kabel gebroken worden om ongelukken te voorkomen.
Sleepstart
Bij een sleepstart wordt het zweefvliegtuig met een gemotoriseerd vliegtuig naar boven getrokken. Het zweefvliegtuig zit met een nylonkabel van 50 meter bevestigd aan het sleepvliegtuig. Tijdens het naar boven slepen moeten beide piloten op gelijke hoogte blijven vliegen, anders kan het sleepvliegtuig in een stall terecht komen. De staart wordt hierbij omlaag getrokken, waardoor het vliegtuig ‘uit de lucht valt.’
Het grote voordeel van een sleepstart is dat het zweeftoestel in een thermiekbel kan worden afgekoppeld. Hierdoor is de vliegtijd aanzienlijk langer. De zweefvlieger kan dan namelijk gebruik maken van de stijgende lucht en hoger komen.
Na het afkoppelen kan de sleper drie dingen doen met de kabel. Ten eerste kan de sleepvlieger de kabel afgooien in een daarvoor aangewezen gebied, hierna vliegt hij een ronde om te landen. Ten tweede kan de sleepvlieger beschikken over een oprol automaat, hierbij rolt hij de kabel naar binnen. Als laatste kan de sleper landen met de kabel, deze manier wordt echter het minst aanbevolen aangezien de kabel tijdens de landing achter van alles kan blijven hangen.
Zelf start
Er bestaan ook zweefvliegtuigen die zijn voorzien van een propeller die ze kunnen inklappen. Deze wordt gebruikt totdat het vliegtuig op 500 meter is. Deze wordt dan stilgezet en ingeklapt. Het zweefvliegtuig kan door deze propeller zoeken naar thermiek.
Vliegen
Een vlucht met een zweefvliegtuig duurt gemiddeld tien minuten. Tijdens het zweven daalt het toestel ongeveer met een meter per seconde. Wanneer de piloot een goede thermiekbel kan vinden is het mogelijk de vliegtijd aanzienlijk te verlengen. Om te kunnen vliegen is het belangrijk dat de weersomstandigheden goed zijn. Het mag niet te hard waaien en het zicht moet goed zijn.
Tijdens een vlucht maak je gebruik van verschillende instrumenten. De één veel geavanceerder dan de ander.
Snelheidsmeter
Net als in jouw auto is het handig om te weten wat je snelheid is. Op een snelheidsmeter van een zweefvliegtuig staan een aantal kleuren en symbolen die de piloot veel meer informatie geven dan enkel de snelheid.
Binnen het groene deel kan een piloot alle roeren gebruiken. Vliegt hij in het geel dan mag hij niet alle roeren gebruiken, omdat dan de kist overbelast zou kunnen worden. De rode markering is de VNE (Velocity Never Exceed), welke nooit overschreden mag worden. Dan kan de kist letterlijk uit elkaar vallen in de lucht. De gele driehoek geeft aan wat de ideale landingssnelheid is. In het witte gedeelte is het mogelijk de welvingskleppen naar de landingsstand te zetten.
Hoogtemeter
Een hoogtemeter is een barometer die is gekoppeld aan een hoogteschaal. Deze hoogte wordt weergegeven in kilometers. Door het bepalen van de hoogte kan worden bepaald wanneer er ontkoppeld moet worden van het opstijgingsmechanisme of het sleepvliegtuig. Ook wordt hierin de landingsbaan hoogte ingesteld.
Variometer
Door middel van de variometer weet de piloot hoeveel die stijgt of daalt. Zo is het mogelijk om thermiekbellen te vinden om extra hoogte te kunnen pakken. Dit instrument kan zowel analoog als digitaal werken. Bij een analoog systeem bepaalde de luchtdruk de uitslag van de naald. Bij een digitaal systeem wordt de wind langs het toestel gemeten.
Piefje
Het piefje is niets anders dan een wollen draadje wat op de vooruit geplakt is. Een instrument kun je het dan ook niet echt noemen. Echter kan het piefje de piloot voorzien van belangrijke informatie. Door de kan waar het draadje op wijst. Weet de piloot hoe de wind over het toestel waait en of er bijvoorbeeld zijwind is tijdens het landen.
Landen
Natuurlijk wil je ook weer met beide benen op de grond belanden. Voor een landing wordt een standaard procedure gevlogen. De piloot haakt aan op een downwind die het vliegtuig meeneemt naar beneden. Vervolgens vliegt de piloot een base-leg om vervolgens de final in te vliegen. De piloot moet hierbij goed letten op zijn instrumenten om op de juiste plaats op het landingsveld terecht te komen. Eenmaal geland kan het zweefvliegtuig weer op een startmethode worden aangekoppeld en opnieuw worden opgesleept.
Brevet behalen
In Nederland en België mag je al vanaf je veertiende jaar zweefvliegen, mits je de juiste papieren hebt natuurlijk. De opleiding hiervoor bestaan uit drie delen: EVO, VVO-1 en VVO-2.
EVO oftewel elementaire vliegopleiding is het begin van de opleiding. Hierin zit je als leerling voorin een tweezitter en leer je de kist te besturen. De instructeur zit achter je en je kan ingrijpen mocht dit nodig zijn.
VVO-1 oftewel voortgezette vliegopleiding deel 1 bestaat uit het doen van verschillende landingen examenvluchten en landingen. Doe je dit goed dan ga je door naar de volgende fase.
Heb je VVO-2 oftewel voortgezette vliegopleiding deel 2 behaald? Dan mag je zelf vliegen en ook mensen meenemen. Je bent dan zelf verantwoordelijk voor je vluchten. Het GPL – Glider Pilot License – moet iedere twee jaar worden verlengd. Je moet dan minimaal twintig keer gestart zijn en minimaal drie uur hebben gevlogen.
Zweefvliegen is een sport die iedereen kan leren. Heb je eenmaal je eigen GPL? Gaaf! Dan kun je zelf vliegen in heel Europa en ben je zo vrij als een vogel. Een zweefvliegclub is vaak niet al te ver weg! Check hier of je er een in de buurt hebt!
