Pak de tijdlijn van 1966 er maar bij. Dat is nog eens een besefmomentje pur sang.
In 1966 zag George Kessler in dat ene Johan Cruijff zijn debuut moest maken voor het Nederlands elftal. Eén maand eerder vond een bandje genaamd The Beatles het mooi geweest. En in hetzelfde jaar gaven ook Beatrix en Claus elkaar het ja-woord. Dan kun je jezelf indenken wat voor gekkigheden de revue zijn gepasseerd. Zo’n tien jaar later zou je de eerste televisie-uitzending van Veronica zien, wéér een decennium wachten en je zou meemaken dat Nederland een twaalfde provincie kreeg in de vorm van Flevoland.
Benriach 1966 Cask Aged 50 Years
Enfin, je snap waar we heen willen… Maar terwijl ál deze ’toestanden’ plaatsvonden was er één ‘expressie’ die de tijd voor zichzelf liet werken: de Benriach 1966 Cask Aged 50 Years.
Gerijpt in een bourbonvat in de categorie exquisiet
We schrijven 21 september 1966, Benriach distilleerderij, Speyside. In het ruige landschap, dat je door de ramen achter de eclectische selectie van vaten zag, gebeurde iets in de categorie exquisiet. Bourbonvat 2383 maakte zijn entree. Sinds dat oprichter John Duff in 1898 de deuren opende waren er al veel vaten voorbijgekomen, maar dit, tja, dit was iets speciaals. In de distilleerderij, op de locatie van de oude Riach-boerderij in het noordelijke deel van Speyside, werd de keuze gemaakt: dit moet Benriachs zeldzaamste en oudste overgebleven vintage ooit worden.
Ultieme proeftuin: sterrenrestaurant Bougainville
En zo geschiedde. Nu weet de whiksyliefhebber al vaak zijn weg te vinden naar de rijke, inventieve en meerlaagse Speyside-single malts, maar dit is anders. Of zoals Nathan de Bruin, de geestdriftige ambassador, het vertelde tijdens onze kennismaking met de whisky in het sterrenrestaurant Bougainville van chefkok Tim Golsteijn: ‘Dit is vloeibare geschiedenis.’
De avond bij Bougainville was als een soort opbouw waar Cruijff het eindstation van was in ’66. In stijl werd toegewerkt naar de onthulling van de Benriach 1966 Cask Aged 50 Years. De 16Y werd geschonken naast kingfish, de 21Y naast kalfszwezerik, de 25Y naast tarbot, de 30Y naast wagyu (met een sausje van de 16Y) en de 40Y naast popcorn & caviar. Allemaal complementeer aan elkaar als het totaalvoetbal van weleer.
Tekst gaat door onder de foto’s.
Foto’s: 51 North Photography
Benriachs driehoek aan stijlen
Precies zoals Benriachs whiskymakers hun stijl ook totaal hebben gemaakt. Dankzij een lange traditie van het distilleren zijn er namelijk drie stijlen ontwikkeld; klassiek unpeated (ongeturfd), Highland peated en driemaal gedistilleerd. Met als gevolg dat elke fles whisky een volledige smaakmogelijkheid volbrengt die een single malt te bieden heeft: rijk en gelaagd, gemaakt met water uit een mineraalrijke watervoerende laag, diep onder de grond. En alles gebeurt onder het toeziend oog en smakenpalet van meesterblender Dr. Rachel Barrie. Waar Nahan tijdens het diner alleen maar met lovende woorden over kan spreken. ‘Als Rachel aan iets ruikt weet ze het al: hier moeten we iets speciaals van maken.’
Juweeltje uit de schatkamer die Benriach heet
Goed, over naar het hoogtepunt van de wedstrijd. De Benriach 1966 Cask Aged 50 Years.‘Ons vermogen om smaak te koesteren komt voort uit ons erfgoed in het rijpen van whisky’s in een eclectische reeks vaten van over de hele wereld. We hebben een creatieve filosofie en een verkennende benadering van whisky maken. Dit heeft in de loop van vele decennia geleid tot een deskundig begrip van wat een uitzonderlijk vat maakt,’ weet meesterblender Dr. Rachel Barrie te vertellen over het merk. Precies dat komt tot uiting in deze whisky, waar maar 37 flessen van gemaakt zijn. De klassieke Benriach-stijl is hiermee naar een nieuw niveau getild: rijk, fruitig en ongeturfd, waardoor het nóg complexer en de ervaring nóg gelaagder is.
Het is dan ook het juweeltje uit de schatkamer die Benriach heet. Vijftig jaar aan weelderige verfijning met tonen van honingdadels en delicate eikenkruiden, in harmonie met de finesse van appel, peer en sporen van grapefruit. Het zorgt voor een kastanjegoude kleur met een rode gloed, en de eerste proefnotities met je neus zijn verfijnde eik met kastanje, maraschino kers en zachte acaciahoning, verweven met truffel, narcis en muskus.
The Angles Share
Dat er maar 37 exemplaren van de Benriach 1966 Aged 50 Years ‘uit de hemel komen vallen’, komt door The Angles Share. Het bekende fenomeen in het rijpingsproces: er verdampt per jaar zo’n 2% van de whisky uit het vat. En als je al een tijdje meegaat, dan blijft er dus ook minder over. Waar er normaal 300 tot 400 flessen uit een vat worden gehaald, is dit nu dus zo’n één tiende. Veel langer wachten met bottelen was overigens ook geen optie voor Benriach. Een Schotse whisky moet minimaal 40% alcohol bevatten, en de teller van de Benriach 1966 Aged 50 Years staat op 44,5%.
Het oog wil ook wat
Maar het gaat verder dan dat. Een uniek karakter van ‘binnen’ vraagt om een uniek karakter van ‘buiten’. Schoonheid zit namelijk van bi…. Dat bekende riedeltje ken je wel. Het oog wil ook wat. De whisky wordt daarom bewaard in een op maat gemaakte kristallen karaf, ontplooid in Schotland door Glasstorm. En de karaf wordt op zijn beurt gepresenteerd in een speciale box, gemaakt door ambachtsman John Galvin. Hij inspireerde de box op de kleurrijke reeks van eclectische vaten die te vinden zijn in de pakhuizen van Benriach.
Rest ons alleen nog maar de hamvraag te beantwoorden: voor welke prijs gaat de Benriach 1966 Aged 50 Years over de slijterij-toonbank? €29.500. Dan weet je meteen over welke mate van vakmanschap we het hebben.
Foto’s: Benriach
