De wereld van whisky én whiskey is gigantisch. Dat het altijd anders geschreven wordt is misschien verwarrend. Even de basis: whisky wordt gebruikt voor Schotse, Japanse, Canadese en Indiase whisky. Schrijf je het met één extra e, whiskey dus, dan komt de whiskey uit Amerika of Ierland.
Er zijn honderden termen die voorbij komen op flessen. Door de enorme hoeveelheid termen zie je door de bomen het bos niet meer. Hoe herken je een goede whisky en wat vertelt het etiket van een fles? We helpen je op weg met de vaktermen in de whisky-industrie.
Whisky Terminologie Explained: het Schotse etiket
Het etiket van een whisky kan je veel vertellen over het maakproces en welke basisingrediënten zijn gebruikt. Ieder ingrediënt, de bereidingstechniek en het lagering proces heeft invloed op de kleur, smaak en geur van een whisky. Zelfs de ligging van de destilleerderij en de plaats waar de grondstoffen worden verbouwd heeft invloed. Dit maakt van iedere whisky een unieke traktatie voor de zintuigen.
Hoe lees je het etiket
Het grote cijfer wat de leeftijd aangeeft heb je waarschijnlijk wel gelezen. Dat is de leeftijd. Er staat echter meer op dan je denkt. Er is zelfs een regelgeving voor. In de Scotch Whisky Regulations van 2009 staan een aantal regels waaraan een etiket in de basis moet voldoen.
Merk
De naam van het merk staat er met koeienletters op. Het merk kan al veel zeggen over de whisky. Zo zijn er whisky’s die je koopt voor twee tientjes, maar sommigen gaan ook richting duizenden euro’s voor een fles. Een merk heeft haar eigen streek waar het de grondstoffen vandaan haalt en dit heeft invloed op de smaak.
Regio
Bekende Schotse single malt whisky’s worden gemaakt in verschillende destilleerderijen die zijn verdeelt over de verschillende whisky regio’s. De regio geeft niet alleen belangrijke informatie over de herkomst van de whisky. Het zegt ook veel over de smaak en het karakter van het goedje. Door verschillende whisky’s uit verschillende regio’s te proeven kun je de verschillende regio’s leren kennen.
Whisky regio’s & gebieden in Schotland
- Lowlands – Bekend om zijn lichte malts met fruitige kenmerken;
- Highlands – De malts zijn vol van smaak en hebben een ziltig tintje;
- Speyside – De whisky die hier vandaan komt is complex en staat bekend als de meest zacht whisky;
- Islands – De kenmerken zijn uiteenlopend: van fruitig tot turfachtig, met een zilte ondertoon van de zee;
- Islay – Bekend om de zware malts die er worden geproduceerd. De whisky’s zijn rokerig en hebben een zéér sterke geur en smaak;
- Campeltown – Ooit was dit hét centrum van de whiskyindustrie in Schotland. Dat is inmiddels verschoven, maar de smaken van de whisky’s zijn nog steeds vol en pittig.
Type Whisky
Grofweg kun je Schotse whisky onderscheiden in twee types. Daarbij heb je single malt en blended whisky. Een single malt is een whisky die afkomstig is uit één destilleerderij. Waarbij een blended whisky uit verschillende destilleerderijen komt. Hierbij worden verschillende whisky’s met elkaar vermengt voor een complexe smaak. Alle whisky die uit schotland komt wordt officieel Scotch genoemd.
Rijping
Om whisky te mogen heten moet Schotse whisky minimaal drie jaar gerijpt zijn. Het rijpen gebeurd vaak in bourbon, eikenhouten of sherry vaten. Soms wordt ook een combinatie van verschillende soorten gebruikt, afhankelijk van de smaak die de blender wil creëren. Op het etiket van Schotse whisky staat dan ook vaak Double wood, Double Cask of een andere aanduiding van het type vat.
Het type vat heeft een grote invloed op de smaak en staat daarom vermeldt op de fles. Ook gebruiken fabrikanten het als USP (Unique Selling Point) door bijvoorbeeld ‘Single Cask of Caskmates’ op de fles te zetten.
Leeftijd
Op veel schotse whisky etiketten is de leeftijd vermeldt, maar dit is niet verplicht. Het niet vermelden van de leeftijd geeft de maker van de whisky meer flexibiliteit. Zoals eerder vermeldt moet een whisky minimaal drie jaar oud zijn om het label whisky te mogen krijgen. De leeftijd hoeft niet persé iets te zeggen over de kwaliteit van de whisky. Stel het gaat het rijpingsvat in als rommel, dan zal het niet lekkerder worden naarmate het langer ligt. Wanneer er geen leeftijd op het label staat noemen we dit NAS (No Age Statement).
Land van herkomst
Naast de regio wordt ook het land van herkomst vermeldt op de fles. Zo kom je dus aan Scotch, Japanese of Canadian Whisky. Hier kom je dan ook het verschil tussen whisky en whiskey tegen.
Alcoholpercentage
Het alcoholpercentage is een goede aanduiding van de body van de whisky. Het minimale wettelijke alcoholpercentage voor Schotse whisky is 40 procent. Wanneer de whisky uit het vat komt wordt deze vaak verdund met water tot het wettelijk minimum. De whisky komt met een percentage van 60 tot 63 procent uit het vat. Wanneer de whisky niet wordt verdund, wordt de fles gelabeld met ‘cask strength’. Dan proef je de zuiverste vorm van de whisky. Hier hangt natuurlijk wel een prijskaartje aan. Het etiket van Schotse whisky verteld veel over de inhoud.
