Weinig films kunnen dit jaar rekenen op zulke hooggespannen verwachtingen als Joker. De beklemmende trailer komt al maanden voorbij in onze timeline. Na de sublieme vertolking door Heath Ledger in The Dark Knight kon een film over het ontstaan van deze ultieme villain niet achterwege blijven. In deze film, die 3 oktober in première gaat, wordt het karakter Joker op indringende wijze neergezet.
Je zou het in de film bijna vergeten: Joker is een karakter uit een DC film. Uit een stripboek of uit een filmdecor uit de jaren ’60. Maar wat we in Joker zien is iets vrij unieks voor een film uit het Helden-genre. Hier wordt een mens getoond, zoals er wereldwijd miljoenen van rondlopen: vergeten, genegeerd en diep-ongelukkig. Het is daardoor niet alleen een film geworden over de totstandkoming van het karakter Joker, maar ook over grotere maatschappelijke vraagstukken.
Review: Joker
Regisseur Todd Phillips, bekend van The Hangover, neemt ons mee naar Gotham City in de vroege jaren ’80 van de vorige eeuw. Voor wie het nog niet wist: Gotham City is gebaseerd op New York City en de parallellen met The Big Apple in die periode zijn legio. De werkloosheid is hoog en de criminaliteit gaat door het dak. Tegelijk wordt de meute afgeleid met amusement, zodat problemen worden genegeerd. Het amusement komt in dit geval in de vorm van Murray Franklin, een talkshow host, vertolkd door Robert De Niro in een kleine, maar essentiële bijrol. Het mag verfrissend worden genoemed dat De Niro zijn rol voor de verandering eens niet speelt rondom zijn “You talking to me”-gezicht. De verwijzingen naar deze Scorsese-film zijn overigens legio, heel bijzonder. Smullen dus, voor de filmliefhebber.
“Is it just me, or is it getting crazier out there?”
Arthur Fleck, de echte naam van de man die Joker zal worden, woont nog bij zijn moeder en wordt gespeeld door Joaquin Phoenix. Deze heeft in 2010 met I’m Still Here misschien al stiekem een case-study gemaakt naar de menselijke psyche en de diepe krochten waar je in je hoofd terecht kan komen. In Gladiator speelde hij ook al een door- en door slecht karakter. Zijn rollen worden door hem doorgaans zo goed neergezet dat je je soms afvraagt of hij zich niet eigenlijk al z’n hele carrière aan het voorbereiden is op deze rol. Waarvoor hij zelfs een lichamelijke transformatie heeft ondergaan. Hier zien we een man die door een moeilijke jeugd een diepe psychologische aandoening heeft ontwikkeld. Feit en fictie lopen in de film naadloos in elkaar over. Hierdoor krijg je als kijker een wel heel diep inzicht in het level van totale crisis waarin Arthur Fleck zich bevindt. Waarheden blijken leugens en vrienden blijken vijanden. We zijn uiteindelijk getuige van de langzame mentale desintegratie die leidt tot het ontstaan van Joker.
Tegelijk wordt hier het idee uitgewerkt waarin wordt gesteld dat iedereen, onder de ‘juiste’ omstandigheden tot verschrikkelijke dingen in staat is. In het geval van Arthur Fleck is het uiteindelijk een combinatie van toeval, afwijzing en pech die leiden tot de geboorte van Joker. Arthur probeert te doen wat hij het liefst doet, namelijk mensen aan het lachen maken. Maar door zijn mentale stoornis is het voor hem onmogelijk dit te blijven doen. Hij is sociaal onhandig en totaal onbegrepen door degenen die hem zouden kunnen, of moeten helpen. Het ontbreken van een vaderfiguur, en het teleurgesteld worden in hen die Arther ziet als zodanig, speelt een cruciale rol. Als alles dan uiteindelijk onder z’n voeten wegzakt besluit hij om alles radicaal om te gooien. Dan ontstaat Joker.
QUOTE: “In my whole life, I didn’t know if I even really existed. But I do. And people are starting to notice.”
Intussen zien we in de film de verhaallijn zich langzaam verweven met die van de jonge Bruce Wayne. Mocht je je verheugen op een actiefilm met een krachtmeting tussen Batman en Joker: die is er niet. Batman komt niet eens in de film voor. Maar we zullen eerlijk zijn dat we dit niet hebben gemist. We hebben een magsitrale rol van Joaquin Phoenix gezien, die op geheel eigen wijze de enorme (clowns) schoenen van Health Ledger heeft gevuld.
Joker is een sublieme film, beangstigend en beklemmend. Een superhelden-film zonder superhelden, maar met de geboorte van een super villain. Of eigenlijk: het toevallige ontstaan van een anti-held. Iemand die iedereen had kunnen zijn.
Joker is vanaf 3 oktober overal te zien, bijvoorbeeld bij Pathé of Kinepolis.
