Of je nu een fashionisto of gemakskleder bent: zeggen dat iets ‘retro’ is, zorgt er altijd voor dat je goed zit. Een lelijke oude kast: retro. Een zeldzame Pokémonkaart: retro. Een leren jack: retro.
Maar wat betekent retro nu eigenlijk, en waarom is het zo gangbaar? Wij gaan op zoek naar de charme van het (toch wel) containerbegrip en waar je die charme het meest vindt.
Het retrogevoel: wie wat bewaart, die heeft wat
Laten we beginnen met de betekenis van het woord. Retro komt origineel vanuit het Latijn, en betekent daar iets in de richting van ‘rugwaarts’, ook wel ’terug’. In eerste instantie niet per se termen met een positieve lading. Want, terug of achteruit is het tegenovergestelde van vooruitgang. En laat dat nou net zijn waar de Westerse wereld zo happig op is.
Maar in de loop der dagen, jaren en eeuwen verandert die kijk op het leven beetje bij beetje. Mensen verlangen naar ‘de dag van toen’. Want tegenwoordig is het zo dat alles vroeger beter was. En dat verlangen naar nostalgie is precies wat retro juist zo tot de verbeelding doet spreken. Check bijvoorbeeld de retrogolf in de voetbalshirtwereld maar:
Kleding
Het was de grote Ruud Gullit die ooit tegen ons zei: ‘Als je het lang genoeg bewaart, is het vanzelf weer mode. Alles komt toch een keer terug.’ En dat blijkt. Het oer- en oerlelijke oranjeshirt uit 1988, waar hijzelf furore in maakte, is nu opeens tof en wordt gedragen op festivals.
De Britse historicus en auteur James Laver heeft er zelfs een een timeline voor geschreven. In Laver’s Law legt hij uit dat er een fashion cycle van 150 jaar is. Met daarin omschreven dat een trend tien jaar na dato ‘afschuwelijk’ is, maar dertig jaar later ‘amusing’ en 150 jaar later is het weer ‘beautiful’.
Het is ook niet voor niets dat kledingwebsites gloednieuwe kleding verkopen, maar dan in vintagestijl. Of dat vintagewinkels de go-to-shops zijn van de ‘oversized-liefhebbers’. Er zijn nu 605 vintagewinkels in Nederland, en dat is 46% meer dan in 2008. Daar halen de modejongens nu hun items: wat meestal gepaard gaat met trends. Zo is denim on denim nu spot on, kijk maar naar Carhartts AW23-lookbook, maar het waren toch echt Justin Timberlake en Britney Spears die in 2001 samen in deze stijl hun verschijning maakten.
Rides
De massale automotive-industrie is er bij uitstek een waarin alles sneller, beter en mooier moet bij elke auto die van de band komt. ‘Lelijke auto’s? Die maken ze niet meer’, hoor je dan ook steeds vaker. Hoewel die stelling er een is waar flink over gediscussieerd kan worden, is er vaak wel een gemeenschappelijke deler: retro doet het goed. Dat gaat om old timers en caféracers onder wielenbeminnaars, maar ook om de nieuwe tekeningen op de designtafels.
De klassieke Volkwagen T1? Die heeft een elektrische variant gekregen in de vorm van de ID. Buzz. En de legendarische naam Mustang, een powerhorse met motor bij uitstek, werd door Ford gebruikt bij de Mach-E. Allemaal om dat retrogevoel aan te wakkeren, terwijl er gebouwd wordt aan de toekomst.
Interieur
Interieur in combinatie met retro is een compleet ander level. Het gaat namelijk om iets heel veel groters dan een kledingstuk of een manier van muziek luisteren. De keuze voor een bepaald interieur is namelijk de keuze voor de hele sfeer in huis. Over smaak valt niet te twisten, dat is duidelijk, maar een interieur maakt of kraakt het huis. Liefhebbers van modern kunnen zich alsnog thuis voelen in een klassiek interieur en vice versa: als het goed is, is het goed. En dat kan ook zomaar in de portemonnee het verschil maken. Het kan een mooi excuus zijn om op zoek te gaan naar een goedkope keuken in de vorm van een retro-variant.
Met een retro-interieur wordt er, veel meer dan bij een aantal andere onderwerpen uit dit verhaal, verwezen naar een bepaalde tijd. Namelijk die van de jaren ’50, ’60 en ’70. Voor die tijd waren huizen (niet altijd maar wel vaak) ingericht om zo praktisch mogelijk te zijn. Dat veranderde na WOII, en de huisinrichtingen van die drie decennia zijn nog altijd populair bij mensen die anno 2023 hun huis inrichten.
Retrofilmtip: AIR. Hier komt alles wat retro mooi maakt, van stijl tot interieur, samen.
Muziek
Retro in muziek. Het gaat hand in hand. Om de zoveel tijd worden complete muziekstromingen opgepoetst en op de een of andere manier teruggebracht richting het luisterend oor. Oude kunstjes worden opnieuw uitgevoerd en dat levert win-winsituaties op. Een aantal jaar geleden zorgden onder anderen Justin Bieber en The Weeknd voor veel 80’s vibes, en het floreren van de hardtechnofeesten laat je verlangen naar de gabbercultuur van de jaren ‘90. Met deze invloeden komt deze zomer Verknipt naar de Johan Cruijff Arena om het grootste hardtechnoevent in de geschiedenis van het genre te organiseren.
Ongeveer een jaar geleden werd ook de Top40 gedomineerd door oude hits in een nieuw jasje. Dat werd zo extreem dat experts zochten naar uitleg. Tegenover Editie NL vertelde radio-dj Domien Verschuuren en producer Janne Spijkervet: ‘ Die oude nummers zijn vaak populair en worden omarmd. Nostalgie is heel krachtig. We vinden het leuk om geluiden opnieuw te horen, zeker van twintig of dertig jaar geleden.” Maar dat betekent niet dat artiesten lui zijn, bekende muziekwetenschapper Wouter Capitain in hetzelfde stuk: ‘Ik denk dat het juist een uitdaging is om een bestaand nummer in een nieuw en vers jasje te steken.’
Daarnaast zit het ‘m ook in de muziekconsumptie. We gingen van LP’s naar CD’s naar MP3-bestanden en streams. Stap voor stap werd het consumeren van muziek makkelijker, en vaak zelfs ook nog goedkoper. Voor ‘nop’ kun je bijna alle muziek online horen, en toch kiezen steeds meer mensen ervoor om die oude LP’s weer in huis te halen. In 2022 was de omzet van vinyl €37 miljoen in Nederland, een toename van meer dan 30% ten opzichte van 2021. Ze zijn gigantisch en je moet je ze om de paar minuten omdraaien, maar hey: het is wel retro.
Fotografie
Voor wie zich ook maar enigszins heeft verdiept in de historie van fotografie, ziet ongetwijfeld de eeuwenoude opstelling van de ouderwetse camera voor zich. Een enorm apparaat, dat uiteindelijk een vaag, zwart-witfotootje produceerde. Niet bepaald iets voor in je zak uiteraard. Voor een échte retroliefhebber zou dit natuurlijk de crème-de-la-crème zijn, maar een populair fotografieobject van tegenwoordig stamt uit de iets recentere geschiedenis.
Hoewel vrijwel iedereen zich waarschijnlijk nog wel de fotorolletjes en wegwerpcamera’s herinnert, stamt de allereerste polaroidcamera uit 1948. En tot een jaar of vijf geleden kenden de laatste generaties de polaroidfoto’s alleen nog uit oude films of fotoboeken. Handig, in de jaren ’50, zo’n foto die zich meteen ontwikkelt, maar met de komst van de mobiele telefoon natuurlijk volledig overbodig. Toch hoor je steeds meer weer het gezoem van een foto die ter plekke wordt ‘uitgeprint’. Het proces duurt langer, het apparaat is groter dan je telefoon en het is duurder, maar wat zijn ze leuk hè, die retro-foto’s.
And last but not least: de analoge fotografie is ook door jongeren omarmd. Sara Luijters maakte voor Het Parool een reportage daarover. Ze schrijft: ‘Ze zoeken de magie van de ouderwetse, meer bewuste manier van fotograferen: niet eindeloos klikken, maar meer aan het toeval overlaten.’ Ook wij doen een duik in MANIFY Magazine #6 vind je een analoge modeserie met Harley-Davidson, geschoten door Max Washington ((pix by xam):
