Craftsmanship staat voor het streven naar perfectie, maar wel met een human touch. Vandaag de dag nog steeds het basisprincipe van het in 1920 opgerichte Mazda.
Het rijke, Japanse erfgoed en de kunst van creëeren zit diepgeworteld in het DNA. Daarom zoekt, vindt en apprecieert Mazda andere meesterschappen om vakwerk in andere takken van de sport onder de aandacht te brengen.
Een roadtrip naar het vakmanschap achter Japanese denim
MANIFY bracht toonbeelden van vakmanschap samen voor een waar ambachtsverhaal. Samen met denimexpert Wouter Munnichs, van het platform Long John, ontvouwen we tot in detail de Japanse denimwereld, en laten we de vloeiende designtaal van de Mazda3 Hatchback spreken op een locatie die een inspiratiebron op zich is: de studio van Piet Hein Eek.
Aan de hand van archiefstukken, de speciale creatietechnieken, anekdotes en facts verhaalt Wouter de bedrevenheid achter Japans denim. ‘Als een Japanner een jeans bestudeert, draait hij hem binnenstebuiten omdat de binnenkant veel zegt over de afwerking, secuurheid, etc. Details als denimstof, het selvedge-detail, maar ook de afwerking van de jeans maken het speciaal. Alles wordt met grote aandacht gedaan en nergens wordt op bespaard,’ schetst hij.
De Takumi van Mazda en het Kodo-design
Voor ons meteen een link naar Mazda, omdat daar de Takumi (de vakmeesters), een titel die je krijgt na twintig jaar bewezen vakmanschap, werken volgens de traditionele Japanse filosofie van Monotsukuri. Oftewel: de kunst van het maken. Harmonie, vakmanschap en absolute precisie zijn de pijlers van deze unieke werkwijze. Niets wordt aan het toeval overgelaten. Mazda-ontwerpers en -ingenieurs gaan heel ver in het perfectioneren van elk aspect van de auto (geluidsontwerp, grammastrategie, enz.) Het doel is om de beste functionaliteit te creëren in de mooiste vorm.
En dat is niet anders bij de Mazda3, die het veelgeprezen Kodo-design naar de weg beweegt. Deze filosofie staat voor ‘Ziel van Beweging’: de onweerstaanbare schoonheid van een natuurlijke beweging in een stilstaand object, is de kern van het verhaal. Mazda paste het voor het eerst toe op de concept-car Shinari in 2010, maar de Mazda3 was het eerste productiemodel waarbij de geëvolueerde versie van het Kodo-design werd toegepast. Daardoor ontving de auto, die less is more laat spreken, zowel van binnen als van buiten, veel schouderklopjes van zowel auto-experts als liefhebbers.
Hoe Japanners de beste jeansproducenten ter wereld werden
Om te begrijpen waarom Japanese denim kwalitatief hoge ogen gooit, neemt Wouter je mee in de geschiedenis en de schoonheid achter indigo-dye: de techniek waarmee de garen blauw worden gekleurd.
Tot aan de Tweede Wereldoorlog waren jeans enkel te krijgen in Amerika. Daarna werden de soldaten overal te wereld geplaatst. In hun vrije tijd hadden ze graag jeans aan en zodra de oorlog was afgelopen, werden deze jeans vaak achtergelaten, verkocht in tweedehandswinkels of weggegeven aan locals. Dit gebeurde uiteraard ook in Japan. In de jaren ’50 werden jeans mateloos populair door films als Rebel Without a Cause met James Dean en de opkomst van rock-‘n-roll. De typische Amerikaanse elementen werden ook opgemerkt door de jeugd in Japan. Ze waren gecharmeerd van de rebelse kant en de vrije geest, wat een synoniem werd voor jeans.
De achtergelaten jeans waren allemaal gedragen. Oorspronkelijk waren alle jeans in die tijd nog ongewassen, ook wel rigid of dry denim genoemd, waardoor de jeans comfortabel zaten. Plus: het had een coole look. Al snel gingen diverse personen in Japan oude jeans importeren uit Amerika, voornamelijk oude Levi’s. Deze werden zo populair dat ze bijna niet meer aan te slepen waren. Ook een Japans bedrijf, wat nu bekendstaat als Edwin Jeans, begon in 1947 met het importeren van oude jeans. Pas begin jaren ’60 lukte het Edwin om een eigen jeans te maken met een in Japan geweven denim fabric. Een ware revolutie, waarna snel meerdere denimmerken in Japan volgden. Wél allemaal geïnspireerd op de oude Levi’s uit de jaren ’40 en ’50. Een five-pocket jeans met rechte pijpen én met een denim fabric dat is geweven op een oude shuttle loom. Fun note: als je de letters van Edwin husselt en de W omdraait, krijg je het woord denim.
Een shuttle loom is een authentiek weefgetouw waarbij een houten shuttle van links naar rechts gaat. Dat proces wordt constant herhaald. Deze weefgetouwen zijn vrij smal: tussen de 70 en 80 cm. Doordat de shuttle constant op en neer gaat zonder te stoppen, creëert de loom afgewerkte zijkanten. Dit betekent dat de stof zowel links als rechts niet rafelt en zelfkant laat zien, vandaar de naam selvedge (self-edge). Een shuttle loom maakt op een langzame manier denimstof (slow fashion, dus), en kan maar 100 meter per 24 uur produceren. Tegenwoordig worden veelal projectile looms gebruikt, deze zijn ongeveer tien keer sneller en twee keer zo breed. Dit resulteert ook in een twee keer zo brede denimstof, rond de 150 cm.
Selvedge denimstoffen waren vroeger de standaard omdat de projectile loom simpelweg nog niet bestond. Stoffen gemaakt op dit weefgetouw geven vaak onregelmatigheden tijdens het weven, wat juist extra karakter geeft aan een denimstof. Jeans gemaakt van selvedge-stof worden mooier naarmate ze slijten en uiteindelijk verouderen. Dit komt omdat de stof losser is geweven ten opzichte van de moderne weefgetouwen. Selvedge denimstoffen zijn goed te herkennen. Doordat er aan zowel de linker- als rechterzijde vaak een kleur draad is gebruikt, weet je dat het gaat om selvedge. De meest herkenbare is de zogenaamde red listing. Hierbij is een rode draad gebruikt die zichtbaar wordt als je jeans draagt met een omslag, een jeans cuff genoemd.
Mooi om te zien is dat Japanse denimweverijen tegenwoordig veelal enkel originele shuttle looms gebruiken. Dit om ervoor te zorgen dat ze de authentieke look van de oude Levi’s jeans kunnen evenaren. In Japan wordt nog steeds gekeken naar de originele Amerikaanse jeans van merken als Levi’s en Lee, maar ze beheersen het denimvakmanschap als geen ander. Er zijn weinig tot geen landen waar men zo goed jeans kan maken. Van het spinnen van het draad zodat het ‘slubs krijgt’ (verdikkingen in de garens wat ervoor zorgt dat een jeans meer ‘diepte’ krijgt als je hem gaat dragen), tot het ‘indigo-dyen’ van de garens (soms nog steeds gedaan met natuurlijk indigo in plaats van synthetisch indigo), tot het weven van de garens tot een denimstof tot de productie van de jeans zelf. Elk detail telt en elk detail wordt zó grondig bestudeerd, dat het inmiddels is gelukt om de beste jeans ter de wereld te produceren.
De Osaka 5 en de kunst van creëren
Tegenwoordig zijn er veel Japanse merken op de markt. De eerste denimmerken uit Japan waren Edwin jeans en Big John. In de jaren ’90 waren er vijf merken die zorgden voor een ware revolutie: Studio D’Artisan, Denime, Warehouse, Fullcount en Evisu. Met name Evisu brak in de jaren ’90 door in Europa. Alle merken komen uit Osaka, zijn nog steeds actief en staan bekend als de Osaka 5. Ze worden gezien als het fundament van de Japanse denim. De merken omarmden het Amerikaanse vakmanschap, maar tilden het naar een nieuw level toe.
De basis was altijd ongewassen jeans maken, zoals vroeger werd gedaan. Dus een onbehandelde stof gebruiken, en door middel van het dragen wordt de jeans steeds mooier, unieker en laat het jouw levensstijl zien. Als een soort dagboek waar je jouw ‘body print’ in ziet, waarin je ziet waar je jouw portemonnee en telefoon in doet, of je een keer gevallen bent, of een keer hebt geknoeid met eten. Dit alles maakt jouw jeans uniek en vooral eigen. Uiteindelijk creëer je je eigen wassing.
Naast deze Japanse denim merken zijn er vele welke het denim vakmanschap perfect beheersen, enkele hiervan zijn; Momotaro, Japan Blue, Iron Heart, Neighbourhood en 45RPM.
Indigo-dyeing: een vakmanschap op zich
Bij Mazda wordt het maken van auto’s beschouwd als een menselijke kunst die is erkend door een reeks opmerkelijke ontwerpprijzen. Een auto ván mensen vóór mensen, vanuit de eerder benoemde traditionele Japanse filosofie van Monotsukuri. Door de designfilosofie te volgen komen de auto’s tot leven en krijgen ze een persoonlijkheid. Of zoals Ikuo Maeda, hoofd Design van Mazda het zegt: ‘Een vorm die op gepassioneerde en nauwkeurige wijze door mensenhanden is gemaakt, krijgt een ziel.’ In de Japanse denimwereld wordt de ziel van jeans ontplooit door indigo-dyen, een vakmanschap op zich.
Indigo is een kleurstof die wordt gewonnen uit de Indigofera plant, met name uit de Indigofera Tinctoria plant. Van nature heeft indigo een blauwe kleur, maar als je een indigo-vat maakt ziet het er meestal groenig uit. Zodra de garens worden geverfd en uit het vat komen zijn ze groenig, maar eenmaal uit het vat komen de garens in contact met zuurstof en worden ze langzaamaan blauw. Een magische gewaarwording, ook wel blue magic genoemd. Om de juiste blauwe kleur te behalen worden de garens meerdere keren in de indigo vaten gedipt: hoe vaker, hoe donkerder de kleur uiteindelijk zal worden.
Indigo word al eeuwenlang gebruikt voor het kleuren van garens voor traditionele (werk)kleding in landen als China, India en Japan. Vroeger werd dat enkel gedaan met natuurlijke indigo, tegenwoordig wordt voor denimstoffen ook vaak synthetische indigo gebruikt. Dat werd rond 1800 uitgevonden en sindsdien is ook het merendeel van de denimstoffen hiermee gekleurd. Voor het kleuren met natuurlijke indigo zijn veel Indigofera planten nodig, iets wat met grote producties vaak lastig is. Toch worden in Japan nog steeds denimstoffen geproduceerd met het gebruik van natuurlijke indigo. Dit is een vakmanschap wat vaak van generatie op generatie wordt doorgegeven.
Jeans Facts
- Jeans zijn merendeel blauw. Dit komt omdat ze in eerste instantie geproduceerd werden als werkmansbroek: op blauw zie je vuil minder snel. Een andere reden is dat de lagere klasse vroeger geen opvallende kleuren mochten dragen.
- Tijdens het verven van de garens kan de indigo niet tot de kern van de draad komen. De kern van de garens blijven dus altijd wit met daaromheen de blauwe kleur. Dit zorgt ervoor dat, door het dragen en wassen, de blauwe kleur steeds lichter wordt: dat zijn dus de garens die steeds meer zichtbaar worden.
- Garens geverfd met indigo zijn ongeveer tien keer zo sterk: duurzaam, dus.
- Merendeel van de topstukken van vintage jeans zijn in handen van Japanse denimverzamelaars. Deze stukken kunnen een flinke waarde hebben: oude Levi’s jeans (uit eind 1800, begin 1900) worden voor flinke bedragen verkocht, met regelmaat tussen de $20.000 en $150.000. Uiteraard heeft alles te maken met de staat en de zeldzaamheid van de jeans.
- Een van de bekendste vintagewinkels voor topstukken is BerBerJin in Tokyo. In hun speciale denimkelder kun je de meest exclusieve jeans kopen.
Details, details, details
Net zoals in de jeanswereld geven de Takumi ook hun Mazda-vakmanschapkennis door, bijvoorbeeld met de Mazda3. Met dit model hebben ze de next step gezet in het veelgeprezen Kodo-design. Met dit designprincipe komen de auto’s echt tot leven en krijgen ze persoonlijkheid. De kern van de Kodo-designtaal is altijd de Japanse cultuur van vakmanschap geweest. Schoonheid en functie worden in de Japanse designfilosofie niet los van elkaar gezien. Dat zie je terug in de hele auto: van de grille tot de achterlichten. Denk aan de Kodo-richtingaanwijzer, die begint op volle kracht en wordt dan stapsgewijs zwakker, wat doet denken aan een hartslag, maar ook aan het less is more-interieur. Comfort en elegantie voel je in de auto, terwijl de details om je heen spreken. Zoals ook de stiksels, wat we eerder ook in de CX-60 noemenswaardig vonden, bij Mazda de filosofie versterken. Nóg een link naar de denimwereld, want daarin speelt de borduurtechniek sashiko een belangrijke rol.
De borduurtechniek is ontstaan in Japan om een kledingstuk te verstevigen en te herstellen, en dat wordt met de hand gedaan. Van origine uit noodzaak, en het werd veelal gedaan bij boeren en vissers. Katoen was vroeger duur en daarom werd er niks weggegooid, maar altijd hergebruikt. Deze techniek werd geïntroduceerd in de 17e eeuw en werd in heel Japan toegepast. Sashiko betekent kleine steek: het is een steektechniek die steek voor steek wordt uitgevoerd. Eén voor één om zo (horizontale) lijnen te creëren. Oorspronkelijk was het stiksel niet groter dan een rijstkorrel, en dat is het meestal nog steeds niet. De meest authentieke draadkleur om te gebruiken is wit op de diep indigostoffen voor een contrasterend effect.
Elke sashiko-steek wordt gemaakt met een kleine en rechte lijn, en uiteindelijk vormen de steken een patroon. Dit kan elke creatieve vorm zijn, maar in het begin waren ze gebaseerd op geometrische patronen en motieven. Meestal geïnspireerd op de natuur, zoals golven, hennepbladeren en geometrische rasters. Andere motieven die vaak werden gebruikt, zijn Hishi-moyō (diamanten), Uroko (visschubben), Kōshi (ruiten) en Toridasuki (verweven cirkels van twee vogels), om er maar een paar te noemen. Over het algemeen zijn sashiko-ontwerpen eenvoudige lijnvoorstellingen en kunnen ze worden onderverdeeld in drie categorieën: de natuurlijke wereld (planten, dieren, de elementen), ideeën (hoop, gezondheid, welvaart, fortuin, lang leven) en de hemelse wereld (zegeningen).
Naast kleding werd Sashiko ook gebruikt voor het repareren van textiel in het algemeen. Bijvoorbeeld als beddengoed en andere huishoudelijke artikelen die dagelijks werden gebruikt. Tegenwoordig zie je vaak denimjassen, maar ook jeans, die worden versierd of gerepareerd met sashiko. Ambacht is populair, net als do it yourself.
Eeuwenoude tradities
Japanners zijn dus traditiegetrouw – dat kun je wel stellen. Het merk werd in 1920 opgericht als Toyo Cork Kogyo Co en in 1927 omgedoopt tot Toyo Kogyo. Pas sinds 1984 gaat het officieel als Mazda door het leven. Al ruim 102 jaar blinkt het in Hiroshima gevestigde bedrijf uit in innovatie. En innovatie is niet het opvolgen van trends. Integendeel. Het gaat bij Mazda om hun eigen principes. Noem het eigenwijs, maar ze noemen het zelf liever toewijding. De Takumi zetten zich in om elk detail te perfectioneren, niet alleen voor functionaliteit, maar ook om een diepere betekenis en schoonheid tot uitdrukking te brengen. Bij Mazda is deze eeuwenoude traditie van vakmanschap en toewijding aan excellentie diep verankerd in de bedrijfscultuur.
Als je het over tradities hebt, dan heb je het in Japan ook direct over kimono’s. Net als jeans werden de originele kimono’s ook gekleurd met natuurlijke indigo. Ze zijn in Japan onderdeel van officiële ceremonies als bruiloften en speciale feesten, maar worden ook gedragen door sumoworstelaars. Het mocht niet te veel opvallen en daarom was blauw de ideale kleur. Vaak worden verschillende symbolen erin verwerkt, zoals een familiewapen of andere tekens met een betekenis. Ook vintage jassen van Japanse brandweermannen zijn meestal geverfd met indigo, wat ook zorgt voor een brandvertragende werking. Op deze jassen staan vaak symbolen die rangen aangeven en bij welke eenheid ze horen. Tegenwoordig zijn deze originele stukken verzamelobjecten geworden en ook een vorm van kunst.
Mazda3 Hatchback Exclusive Line
En dat laatste komt maar weer eens over met Mazda’s visie: de kunst van het maken. Want waar we begonnen met dat Mazda de kunst van vakwerk onder de aandacht wil brengen, is de Mazda3 natuurlijk een opus an sich. Voor onze shoot hebben we de Exclusive Line opgetrommeld, in de kenmerkende kleur Soul Red Crystal. De hatchback met strakke lijnen en unieke proporties laten eenheid zien, en dat voel je al helemaal als bestuurder. De handgeschakelde 6-bak met 186 pk in de gelederen (eruit geperst door de 2.0L 186-motor) de ervaring die de Takumi hebben gecreëerd. Het toonbeeld van vakmanschap heeft een vanafprijs van €32.140, de versie die wij reden heeft een prijs van €43.540.
