Malt bieren en speciaalbieren worden steeds populairder. Een alcoholvrij bier wordt gezien als een goed alternatief voor frisdrank en de smaak van de speciaalbier wordt steeds meer gewaardeerd. Zeg eerlijk, een keer wat anders dan de standaard krat die je in huis haalt is ook gewoon heerlijk. Met het bieraanbod van de vele brouwerijen die Nederland telt, lijkt het haast onmogelijk dat jouw perfecte smaak er niet bij zit. Voor die zoektocht zal je echter wel een goed gevulde portemonnee moeten hebben. Welke optie heb je dan nog? Bier brouwen in je eigen huis en hét perfecte recept vinden!
Een brouwerij in jouw huis: bier brouwen doe je zo!
Als je begint met thuis bier brouwen zit je niet te wachten om direct een dure brouwinstallatie aan te schaffen. Misschien over een aantal jaar, maar voor nu zit het er nog zeker niet in. Eerst zal je het ultieme recept moeten vinden. De Brew in a Bag-methode is dan het meest geschikt. Geen kant-en-klare brouwpakketten, maar écht bier brouwen zoals je dit wilt. Uiteraard zullen er wat spullen aangeschaft moeten worden, maar vervolgens kan jij aan de slag als een echte bierbrouwer. Een ideale methode om te experimenteren met veel recepten vanwege de kleinere hoeveelheden.
[powerkit_alert] Jouw Brew in a Bag-methode kit– Pan van 10 tot 20 liter
– Nylon brouwzak die je kunt kopen bij brouwwinkels of zelf kunt maken van nylon vitragestof
– Metalen vergiet met platte bodem
– Roerspaan
– Schrootmolen (een ouderwetse koffiemolen is ook te gebruiken)
– Bak of badkuip met zo koud mogelijk water
– Gistemmer met waterslot en kraan
– Thermometer voor vloeistoffen
– Hydrometer of refractometer
– Beugelflesjes om je bier in te bottelen
– Schoonmaak- en ontsmettingsmiddelen[/powerkit_alert]
De ingrediënten
De methode begint met het vinden van een recept. Om jouw bierrecept te maken kan je spelen met de vier ingrediënten: water, hop, mout en gist. Dit eerste is het hoofdbestanddeel. Je gebruikt ongeveer twee keer zoveel water als bier dat je uiteindelijk wilt overhouden. De hop zorgt voor de bitterheid van het bier, maar is ook belangrijk voor de smaak en het aroma. Denk bijvoorbeeld aan een IPA waar veel hop wordt gebruikt. Dit merk je direct terug in de smaak en de geur. Daarnaast is het ingrediënt geschikt om de houdbaarheid te verlengen. Misschien niet per se nodig, want als jouw brouwsel klaar is wil je het maar al te graag proeven!
De voedingsbron van je bier? Dan moet je bij mout zijn! Het zetmeel in gerstemout wordt tijdens het bier brouwen omgezet naar suikers. Die suikers gebruiken het laatste ingrediënt, gist, om alcohol te vormen. Het mout zorgt daarnaast voor de smaak. Hou je van een zoetige caramelsmaak? Ga dan voor caramout. Toch liever een koffiesmaak? Dan zal je juist moeten gaan voor donkere, gebrande mouten.
Experimenteren met je recept
Vervolgens wordt het de kunst om de vier ingrediënten zo te gebruiken dat je jouw ultieme smaak vindt. Je zal altijd een basismout nodig hebben waarbij je de keuze hebt uit pilsmout, pale ale mout, münchener en viennamout. Het bier bestaat tussen de 75 en 100 procent uit een van deze ingrediënten. Daarnaast kan je nog speciale mouten toevoegen, zoals een een zwaargebrande mout. Hiermee kan je een stout bier maken. Daarvoor is slechts een kleine hoeveelheid van vijf procent nodig van het totale goedje.
De bitterheid, de geur en de smaak van je bier kan je allemaal bepalen door middel van de hop. Een veel gebruikte term om die bitterheid aan te geven is International Bittering Units, of te wel IBU’s. Vanaf 40 IBU heb je al een redelijk bitter biertje te pakken. Een ander percentage waar veel op wordt gelet is het alfazuurpercentage van de hop. Deze hoeveelheid geeft aan of de hop geschikter is voor het bitteren van je bier of juist voor het creëren van meer aroma’s en geuren aan je bier. Wil je een bitter biertje? Dan moet het percentage tussen de tien en vijftien procent zitten. Meer van de aroma’s? Dan kan je beter gaan voor een percentage tussen de vier en acht procent.
Tot slot moet je nog aan de slag met de gist. Hier heb je de keuze uit ondergisters en bovengisters. Deze tweede gist wordt vergist bij een temperatuur tussen de 16 en 23 graden. Door deze huiskamertemperatuur wordt deze gist het vaakst gebruikt door beginners. Het vergist sneller dan ondergisters en wordt gebruikt bij de meeste speciaalbieren.
Makkelijker gezegd dan gedaan
Zeker waar. Klinkt allemaal leuk en aardig dit bovenstaande, maar vindt dan nog maar eens de juiste verhoudingen. Bedenken hoe het bier door middel van verschillende verhoudingen uiteindelijk gaat smaken is lastig. Je hebt dan twee opties. Optie één: starten met bier brouwen, het risico lopen dat je huis tot ontploffing wordt gebracht, maar wel de smaak kunnen proeven als er nog wat over is. Niet heel tactisch. Optie twee: gebruik maken van een brouwprogramma. Iets verstandiger.
Door middel van dat soort programma’s kan je precies zien of de verhoudingen van jouw brouwsel kloppen. Oké, de website’s van de programma’s komen uit het jaar krentenbol, maar het werkt wel! Zo is BrouwHulp een prima hulpje om jouw recept te vinden. Heb je al een favoriet van bestaande speciaalbieren en wil je iets soortgelijks creëren? Dan is de biertypenlijst van het Bier Keurmeesters Gilde zeer geschikt. Je vindt de verhoudingen van American Pale Ale tot aan een Quadrupel. Genoeg keuze!
Brouwen in een zakkie
Tijd voor het echte werk. De pan van tien tot twintig liter moet je allereerst voor twee derde met water vullen. Het vergiet leg je omgekeerd op de bodem, waarop straks de brouwzak rust. Op die manier raakt de zak de bodem niet en zal de mout niet onderin de zak verbanden. Verwarm het water tot 68 graden en jij kan vervolgens door met het malen van de mout met behulp van de koffiemolen of de schrootmolen. De korrels moeten gebroken worden, maar maal ze niet té fijn.
De brouwzak kan je in de pan hangen als het water is verwarmd tot 68 graden. Temperatuur bereikt? Dan kan je de zak in de pan vullen met de gemalen mout. De temperatuur zal een graadje dalen en dat zal je een uur lang zo constant mogelijk moeten houden. De enzymen die tijdens dit proces vrijkomen zetten het zetmeel in de mout om tot suikers. In de brouwwereld beter bekend als maischen. Door een deksel op de pan te doen hou je de warmte vast. Daalt de temperatuur alsnog? Roer dan de mout in de zak voorzichtig met een roerspaan.
Als het uur voorbij is til je de zak boven de pan en laat je hem uitlekken. Hetgeen dat in de pan achterblijft is wort. Breng het brouwsel aan de kook en voeg de hoeveelheid hop toe voor de juiste bitterheid. Dit zal een uur tot anderhalf uur duren. Later in brouwproces kan nog extra hop worden toegevoegd om meer aroma te creëren. Net wat je wilt.
Omlaag die temperatuur!
Na het koken dient het wort te worden afgekoeld in een bak met ijskoud water. Het verschilt met recept, maar gewoonlijk zal dit afkoelen tot ongeveer twintig graden. Klein advies: hou de pan gesloten voor een lager risico op infecties. Ja mannen, zelfs bierbrouwen is niet zonder risico’s. Nadat het mengsel is afgekoeld, is het belangrijk om het zogeheten specific gravity te meten. Hiervoor hou je een klein beetje van de vloeistof apart en gebruik je jouw hydro- of refractometer. Je meet de beginwaarde en aan het eind van de vergisting zal deze waarde zijn gezakt. Dit verschil geeft je de mogelijkheid om het alcoholpercentage van je bier te berekenen en toont aan of hier bier voldoende is uitgegist.
De rest van de afgekoelde wort giet in een een gistemmer, waarbij je de gist over de vloeistof strooit. Het waterslot zorgt ervoor dat er lucht uit de emmer kan ontsnappen, maar geen lucht in de emmer terecht kan komen. Zet de emmer vervolgens op een donkere plaats waar het tussen de 18 en 22 graden is. Jouw job zit er voor nu op en de gist gaat zijn werk doen.
Meten + weten = bier!
Na zeven tot tien dagen kan je de specific gravity waarde opnieuw meten. Die waarde moet drie dagen gelijk zijn gebleven. Is dat het geval? Dan is het vergistingsproces klaar en zullen jouw bierflesjes niet openbarsten. Ook wel zo prettig.
Het kraantje op de gistemmer zorgt ervoor dat je het bier kan gaan bottelen. Ontsmet de flesjes goed en zorg dat ze goed schoon zijn. De finishing touch: een klein beetje suiker in iedere fles. De standaard is vier tot acht gram suiker per liter bier. Hierdoor zorgt de gist voor vorming van koolzuur in de fles. Vul de flesjes tot de emmer bijna leeg is. De gistkoek onderin de emmer wil je namelijk niet in je brouwsel hebben. Wacht ongeveer twee weken tot er druk op de flesjes staat en jij kunt eindelijk genieten van jouw eigen brouwsel. Lekker gewerkt!
